ترس از ریاضی و منشا آن

اگر پدر یا مادری هستید که از کمک به تکالیف ریاضی بچه‌هایش وحشت دارد یا فهمیدن نحوه محاسبه سود بازپرداخت وام مسکن به نظرتان کاری غیرقابل انجام است، قطعا شما در هیچ کدام از این موقعیت‌ها تنها نیستید. پژوهش‌های انجام شده در آمریکا نشان داده است که ۹۳ درصد بزرگسالان به نوعی ترس از ریاضی دارند. این ترس محدود به بزرگسالان نیست و بر اساس برنامه جهانی ارزیابی دانش‌آموزان، سی و یک درصد از نوجوانان پانزده و شانزده ساله در کشورهای مختلف جهان می‌گویند که هنگام حل مسائل ریاضی بسیار عصبی می‌شوند، سی و سه درصد می‌گویند هنگام انجام تکالیف درس ریاضی احساس تنش می کنند و حدود شصت درصد می‌گویند که نگران سختی کلاس‌های ریاضی هستند.

متخصص علوم شناختی و رییس کالج بارنارد از نیویورک یعنی شان بیلاک می‌گوید این باور که شما ذاتا در ریاضیات بد یا خوب هستید در کشورهای غربی هنوز وجود دارد و از نظر اجتماعی نیز پذیرفته شده است. وی بیان می کند:

نمی‌شنوید کسی بزرگنمایی کند که آدم خواندن نیست، اما می‌شنوید که بگویند آدم ریاضیات نیستند.

اما بسیاری از ما که از ریاضی ترس داریم یا باور کرده ایم که ریاضی ما ضعیف است ممکن است سعی در دوری از مسائلی می‌کنیم که با کمترین تلاش هم به خوبی قادر به حل آن ها باشیم. پس اضطراب ریاضی چیست و از کجا منشا می گیرد؟

اولین بار مری د للیس گاف، ریاضیدان آمریکایی، در سال ۱۹۵۳ اصطلاح "ریاضی‌ترسی" را پس از مشاهده تقلای دانشجویان خود ابداع کرد و در توصیف آن گفت:

یک بیماری است که پیش از تشخیص وجودش مرگبار بودنش را اثبات می‌کند.

متخصصان دیگر در تعریف ریاضی‌ترسی گفته‌اند که "عجز، درماندگی، وحشت و آشفتگی ذهنی است که در بعضی از افراد وقتی از آن ها درخواست می‌شود که یک مسئله ریاضی را حل کنند ظاهر می‌شود. ریاضی‌ترسی همچنین به عنوان "ترس عمومی در مواجهه با ریاضیات" نیز تعریف می شود.

بیلاک همراه با همکارانش نشان دادند که اضطراب ریاضیات می‌تواند در همان ابتدای شروع آموزش رسمی در کودکان ایجاد شود. او چنین بیان می کند:

یکی از اولین جاهایی در مدرسه که ما یاد می‌گیریم آیا جواب ما درست است یا غلط ریاضی است و در معرض آزمون در امتحان با زمانی محدود قرار می‌گیریم.

این تحقیق بیان می کند دخترها از پسرها بیشتر مستعد گرفتار شدن به اضطراب ریاضی می باشند. به گفته بیلاک، معلم‌های مقطع ابتدایی اغلب سطح بالایی از اضطراب ریاضی دارند و در آمریکا و کشورهای دیگر، اکثر آن ها بانوان می باشند. با توجه به این که کودکان تمایل به هم‌ذات‌ پنداری با بزرگسالان همجنس خود را دارند، دخترها آمادگی بیشتری برای کسب اضطراب ریاضیات از معلم‌های زن خود دارند! تحقیق بیلاک نشان می‌دهد که داشتن معلم ریاضی خانمی که اضطراب ریاضی دارد، احتمال باور به کلیشه‌های جنسیتی در دختران را بالا می‌برد و منجر به دستاوردهای ضعیف‌تر آن ها می گردد.

اضطراب ریاضی می‌تواند خودش را تداوم بخشد. بیلاک بیان می کند که نگرانی درباره آن می‌تواند وضعیت را بدتر کند:

از آنجا که توانایی ما برای تمرکز نامحدود نیست، توجه و تمرکز ما هنگام انجام همزمان بیش از یک کار، به چند بخش تقسیم می‌شود و قدرت ما کاهش می یابد. وقتی نگران حل مسئله ریاضی باشید، احتمالا صدایی درون شما به شما می‌گوید که نمی‌توانید این کار را انجام دهید و همزمان در تلاش برای محاسبه اعداد نیز هستید.

پژوهشی که در سال ۲۰۱۹ انجام شده نشان می‌دهد که افراد دارای اضطراب ریاضی تمایل دارند که از ریاضی دوری کنند. اما به این دلیل که ریاضیات بر مبنای خودش ساخته می‌شود، پرهیز از آن یادگیری را سخت‌تر می‌کند. اگر یک مفهوم ریاضی را نفهمید، آموختن مفهوم بعدی سخت‌تر می‌شود.

معلم‌هایی که عاشق ریاضی هستند

دوری از ریاضیات در مدرسه ممکن است برای آن هایی که تخصص در رشته‌هایی را انتخاب می‌کنند که از ریاضی دور است، مشکل چندانی ایجاد نکند. اما این کار به ضرر جامعه است اگر تعداد افراد زیادی، به صورت خاص آن افرادی که واقعا می‌توانستند در ریاضی خوب باشند، از رشته‌های مرتبط با ریاضی در دانشگاه دوری کنند یا به دنبال حرفه‌هایی نامرتبط با ریاضیات بروند.

در آمریکا هر دو بخش خصوصی و بخش دولتی مشکل کمبود نیروی کار در حوزه علم، تکنولوژی، مهندسی و ریاضیات دارند.

بیلاک فرض می‌کند که حل این مشکل از خانه می‌تواند آغاز شود. تحقیق او نشان داده است که والدین می‌توانند هنگام کمک در تکلیف ریاضی فرزندانشان اضطراب ریاضی خود را به فرزندشان منتقل کنند. بر اساس این تحقیق اگر کودکان در خانه بیشتر در مواجهه با ریاضی قرار بگیرند - در این مورد مانند بازی‌های ریاضی با والدین بر روی اپلیکیشن تلفن همراه- به آن ها کمک می‌کند که بازدهی بیشتری در مدرسه داشته باشند. بیلاک چنین فکر می‌کند که تمرین ریاضی با بچه‌ها به والدین هم درباره توانایی های ریاضی‌شان اعتماد به نفس بیشتری می‌دهد و کمک می‌کند تا این باور که ریاضی را نمی‌توان یاد گرفت، کنار بگذارند.

شولامیت کان، دانشیار مدرسه تجارت دانشگاه بوستون -فردی که درباره شکاف جنسیتی در رشته‌های علوم، تکنولوژی، مهندسی و ریاضیات کار کرده است- چنین باور دارد که الگو دادن به دانشجویان به خصوص دختران و "به ویژه در سنین پایین حیاتی است." او اینگونه فکر می‌کند کلید حل مسئله این است که افرادی که عاشق ریاضی هستند، به خصوص زنان را برای تدریس به بچه‌های کوچک انتخاب نماییم.

آینار اسکالویک فردی است که در دانشگاه علوم و تکنولوژی نروژ بر روی اضطراب ریاضی تحقیق می‌کند. وی می‌گوید که کمک به دانش‌آموزان برای داشتن حس امنیت کافی تا در کلاس‌های ریاضی سوال بپرسند نیز اهمیت قابل توجهی دارد:

پژوهش من نشان می‌دهد که دانش‌آموزان دارای اضطراب ریاضی می‌ترسند از این که جلوی دیگران تصویر بدی از خودشان ایجاد کنند و سوال نمی‌پرسند. معلم‌‌ها باید تاکید کنند که اشتباه‌ هم بخشی از فرایند یادگیری است. او همچنین می‌گوید که ایجاد یک محیط مبتنی بر آموزش به جای محیط کارایی-محور بسیار مهم است.

کاهش اضطراب ریاضی

شواهدی وجود دارد که در سطح تحصیلات عالی پرداختن به خود اضطراب می‌تواند به دانشجویان کمک کند. تحقیقاتی که بیلاک از سال ۲۰۱۴ در آن نقش داشته است نشان داده است که اگر به دانشجویان دارای اضطراب ریاضی پیش از آزمون ریاضی یک تمرین کوتاه نوشتاری داده شود تا احساسات‌شان درباره اضطراب را بیان کنند، عملکرد بهتری در آزمون ریاضی خواهند داشت. پژوهشگران چنین برداشت فکر می کنند که این تمرین احتمالا به دانشجویان کمک می‌کند که عواطفشان را بهتر بفهمند و سامان دهند و به این طریق منابع شناختی آن ها آزاد شده تا حافظه فعال آن ها و عملکردشان در آزمون ریاضی بهبود یابد.

بعضی از موسسه‌های تحصیلات عالی کلاس‌هایی را برای کمک به حل مشکل اضطراب ریاضیات ارائه می‌دهند. کالج مونتگومری در مریلند آمریکا چند سال است که کلاسی را برای غلبه بر ترس از ریاضی و ایجاد اعتماد به نفس اختصاص داده است. جان همن استاد ریاضی این کالج می‌گوید که در این دوره بر روی ذهنیت افراد تمرکز می‌کنند. وی چنین بیان می کند:

دانشجویان زیادی با ذهنیت از پیش معین درباره ریاضی و این باور که شما یا در ریاضی خوب هستید یا نیستید، وارد این دوره می شوند. او می‌گوید که در این دوره بررسی می‌کنند که اضطراب ریاضی از کجا می‌آید و راه‌های مقابله با آن را آموزش می‌دهند.

مسلما همیشه افرادی هستند که می‌خواهند به هر قیمتی از ریاضیات دور باشند. اما به گفته بیلاک ریاضی بخشی از زندگی روزمره است و این افراد بیش از همه از تکنیک‌های غلبه بر اضطراب ناشی از مواجهه با اعداد سود می‌برند.

برچسب‌ها: آموزشگاه علمی ذهن زیبا, تدریس خصوصی ریاضی رشت, ریاضی تیزهوشان رشت, آموزشگاه ریاضی رشت

ذهن زیبا...